ORTAÖĞRETİM FEN LİSESİ 10.SINIF KİMYA KAZANIM LİSTESİ
|
SINIF
|
İÇERİK TÜRÜ
|
ÜNİTE ADI,KONULAR VE KAZANIM AÇIKLAMALARI
|
10.SINIF
|
ÜNİTE
|
10.1. KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR
|
10.SINIF
|
ANAHTAR KAVRAMLAR
|
Analiz (ayrışma) tepkimesi, asit-baz tepkimesi, çözünme-çökelme tepkimesi, kanun, kimyasal tepkime, mol, sentez (oluşum)tepkimesi, sınırlayıcı bileşen, tepkime denklemleri, yanma tepkimesi, yüzde verim
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.1.1. Kimyanın Temel Kanunları
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.1.1.1. Kimyanın temel kanunlarını açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Kütlenin korunumu, sabit oranlar, katlı oranlar ve sabit hacim oranları kanunları ile ilgili hesaplamalar yapılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Demir(II) sülfür bileşiğinin elde edilmesi deneyi yaptırılır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.1.2. Mol Kavramı
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.1.2.1. Mol kavramını açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Mol kavramının tarihsel süreç içerisindeki değişimi üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Bağıl atom kütlesi tanımlanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. İzotop kavramı ve bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışının nedeni örneklerle açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Kimya alanı ile ilgili kimya mühendisliği, metalurji mühendisliği, eczacı, kimyager, kimya öğretmenliği meslekleri tanıtılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Mol hesaplamaları yapılır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.1.3. Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.1.3.1. Kimyasal tepkimeleri açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Kimyasal tepkime denklemlerinin denkleştirilmesi sağlanır. Redoks tepkimelerine girilmez.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Yanma, sentez (oluşum), analiz (ayrışma), asit-baz, çözünme-çökelme tepkimeleri örneklerle açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Magnezyum şeridinin yanması deneyi yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Kurşun(II) iyodürün çökmesi deneyi yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
d. Kimyasal tepkimelerin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.1.4. Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.1.4.1. Kütle, mol sayısı, molekül sayısı, atom sayısı ve gazlar için normal şartlarda hacim kavramlarını birbirleriyle ilişkilendirerek hesaplamalar yapar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Sınırlayıcı bileşen hesapları üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Tepkime denklemleri temelinde % verim hesapları yapılır.
|
10.SINIF
|
ÜNİTE
|
10.2 . KARIŞIMLAR
|
10.SINIF
|
ANAHTAR KAVRAMLAR
|
Adi karışım, aerosol, çözücü, çözünen, çözünme, damıtma, derişik, derişim, diyaliz, emülsiyon, faz oluşturma, heterojen karışım, homojen karışım (çözelti), iyon değiştirici, koagülasyon, koligatif özellik, kolloid, kristallendirme, osmotik basınç, özütleme (ekstraksiyon), ppm, seyreltik, süspansiyon, süzme, yüzdürme (flotasyon)
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.2.1. Karışımların Sınıflandırılması
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.1.1. Günlük hayatta karşılaştığı karışımları, çözünen ve çözücünün birbiri içinde dağılma özelliklerine göre sınıflandırır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.2.2. Homojen Karışımlar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.2.1. Homojen karışımları açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
Homojen karışımların çözelti olarak adlandırıldığı vurgulanarak günlük hayattan çözelti örnekleri verilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.2.2. Çözünme sürecini moleküler düzeyde açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Tanecikler arası etkileşimlerden faydalanılarak çözünme açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Çözünme ile polarlık, hidrojen bağı ve çözücü-çözünen benzerliği ilişkilendirilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Farklı maddelerin (sodyum klorür, etil alkol, karbon tetraklorür) suda çözünme deneyleri yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Farklı fiziksel hâldeki maddelerin suda çözünme süreçlerinin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.2.3. Çözünmüş madde oranını belirten ifadeleri yorumlar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Derişik ve seyreltik çözeltilere örnekler verilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Kütlece yüzde, hacimce yüzde ve ppm-derişimleri tanıtılır; ppm hesaplamalarına girilmez. .
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Yaygın sulu çözeltilerde (çeşme suyu, deniz suyu, serum, kolonya, şekerli su) çözünenin kütlece ve/veya hacimce yüzde derişimlerine örnekler verilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Kütlece yüzde ve hacimce yüzde derişimleri farklı çözeltiler hazırlatılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
d. Günlük tüketim maddelerinin etiketlerindeki derişime ilişkin verilere dikkat çekilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
e. Örnek çözelti hazırlanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.2.4. Çözeltilerin koligatif özelliklerini yorumlar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Çözeltilerin donma noktası, kaynama noktası ve osmotik basınç özelliklerinin çözücülerin özelliklerinden farklı olduğu ve derişime bağlı olarak değişimi üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Çözeltilerin koligatif özellikleriyle ilgili günlük hayattan örnekler verilir. Hesaplamalara girilmez.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Su kaybına uğrayan hastalar için içme suyu yerine serum kullanmanın önemi osmotik basınç ile ilişkilendirilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Kütlece yüzde derişimleri farklı çözeltiler için kaynama noktası tayini deneyi yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
d. Karayollarında ve taşıtlarda buzlanmaya karşı alınan önlemlere değinilir; bu önlemlerin olumlu ve olumsuz etkilerinin tartışılması sağlanır. Sınıf içi tartışmalarda karşısındakini dinlemenin, görgü kurallarına uygun davranmanın tartışmanın verimliliği üzerindeki etkisi hatırlatılır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.2.3. Heterojen Karışımlar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.3.1. Heterojen karışımları açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Heterojen karışımlar, dağılan maddenin ve dağılma ortamının fiziksel hâline göre sınıflandırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Heterojen karışımlar dağılanın tanecik boyutu esas alınarak sınıflandırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Kolloid ve çözeltilerin Tyndall olayı ile ayırt edilmesi deneyi yaptırılır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.2.4. Karışımların Ayrılması
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.2.4.1. Endüstri ve sağlık alanlarında kullanılan karışım ayırma tekniklerini açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Mıknatıs ile ayırma bunun yanı sıra tanecik boyutu (eleme, süzme, diyaliz), yoğunluk (ayırma hunisi, yüzdürme), erime noktası, kaynama noktası (basit damıtma, ayrımsal damıtma) ve çözünürlük (özütleme, kristallendirme, ayrımsal kristallendirme) farkından yararlanılarak uygulanan ayırma teknikleri üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Karışımları ayırma deneyleri yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Koagülasyon, iyon değiştirici ve ters osmoz gibi su arıtma yöntemleri okuma parçası olarak verilir.
|
10.SINIF
|
ÜNİTE
|
10.3. ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR
|
10.SINIF
|
ANAHTAR KAVRAMLAR
|
Aktif metal, amfoter metal, asit, baz, indikatör, nötralleşme, pH/pOH, soy metal, tuz, yarı soy metal
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.3.1. Asitler ve Bazlar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.1.1. Asitleri ve bazları günlük deneyimlerle ve bilinen özellikleri yardımıyla ayırt eder.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Limon suyu, sirke gibi maddelerin ekşilik ve aşındırma özellikleri, asitlikleriyle ilişkilendirilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Kirecin, sabunun ve deterjanların ciltte oluşturduğu kayganlık hissi baziklikle ilişkilendirilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Asitler ve bazların bazı renkli maddelerin (çay, üzüm suyu, kırmızı lahana) rengini değiştirmesi deneyleri yapılarak indikatör kavramı ve pH kâğıdı tanıtılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Sirke, limon suyu, çamaşır suyu, sodyum hidroksit, hidroklorik asit ve sodyum klorür
çözeltilerinin asitlik veya bazlık değerlerinin pH kâğıdı kullanılarak yorumlanması sağlanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
d. pH kavramı asitlik ve bazlık ile ilişkilendirilerek açıklanır. Logaritmik tanıma girilmez.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
e. Günlük hayatta kullanılan tüketim maddelerinin ambalajlarında yer alan pH değerlerinin asitlik-bazlıkla ilişkilendirilmesi sağlanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
f. Fenolftalein, metil oranj indikatörleri ile asit ve bazların renginin tayini deneyleri yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
g. Bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılarak çeşitli indikatörlerin farklı pH aralıklarındaki renk değişimleri gösterilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.1.2. Maddelerin asitlik ve bazlık özelliklerini moleküler düzeyde açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Asitler su ortamında H3O+ iyonu oluşturma, bazlar ise OH- iyonu oluşturma özellikleriyle tanıtılarak basit örnekler verilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Su ile etkileşerek asit/baz oluşturan CO2, SO2 ve N2O5 maddelerinin çözeltilerinin neden asit gibi davrandığı; NH3 ve CaO maddelerinin çözeltilerinin de neden baz gibi davrandığı bu tepkimeler üzerinden açıklanır. Lewis asit-baz tanımına girilmez.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.3.2. Asitlerin ve Bazların Tepkimeleri
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.2.1. Asitler ve bazlar arasındaki tepkimeleri açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Nötralleşme tepkimeleri, asidin ve bazın mol sayıları üzerinden açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Sodyum hidroksit ile sülfürik asidin etkileşiminden sodyum sülfat oluşumu deneyi yaptırılarak asit, baz ve tuz kavramları ilişkilendirilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.2.2. Asitlerin ve bazların günlük hayat açısından önemli tepkimelerini açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Asit ve bazların metallerle etkileşerek hidrojen gazı oluşturması reaksiyonlarına örnekler verilir; aktif metal, yarı soy metal, soy metal ve amfoter metal kavramları açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Mg, Fe, Cu, Al ve Zn metallerinin asit ve bazlarla tepkime deneyleri yaptırılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Nitrik asit, sülfürik asit ve hidroflorik asidin soy metal ve cam/porselen aşındırma özelliklerine değinilir. Tepkime denklemlerine girilmez.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Derişik sülfürik asit, fosforik asit ve asetik asidin nem çekme ve çözünürken ısı açığa çıkarma özellikleri nedeniyle yol açtıkları tehlikeler vurgulanır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.3.3. Hayatımızda Asitler ve Bazlar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.3.1. Asitlerin ve bazların fayda ve zararlarını açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Asit yağmurlarının oluşumuna, çevreye ve tarihi eserlere etkilerine değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Kirecin ve kostiğin yağ, saç ve deriye etkisi deney yapılarak açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Öğrencilerin asit ve bazların fayda ve zararları hakkında bilişim teknolojileri kullanarak araştırma yapmaları ve sunmaları sağlanır. Bilişim teknolojilerini kullanırken siber güvenlik kurallarına uymanın gerekliliği hatırlatılır.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.3.2. Günlük hayatta asit ve bazlarla çalışırken alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemlerini açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Birbiriyle karıştırılması sakıncalı evsel kimyasallara (çamaşır suyu ile tuz ruhu) örnekler verilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Aşırı temizlik malzemesi ve lavabo açıcı kullanmanın sağlık, çevre ve tesisat açısından sakıncaları üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Mutfak gereçlerinde oluşan kireçlenme ve metal eşyaların paslarını gidermek için yöntem ve malzeme seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Asit/baz ambalajlarındaki güvenlik uyarılarına değinilir.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.3.4. Tuzlar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.3.4.1. Yaygın kullanılan tuzların özellikleri ile kullanım alanlarını ilişkilendirir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Sodyum klorür, sodyum karbonat, sodyum bikarbonat, kalsiyum karbonat, amonyum klorür tuzları üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Asidik, bazik ve nötr tuzların özellikleri örneklerle açıklanarak tuzların pH kâğıdı ile asitlik ve bazlıklarının tayin edilmesi sağlanır.
|
10.SINIF
|
ÜNİTE
|
10.4. KİMYA HER YERDE
|
10.SINIF
|
ANAHTAR KAVRAMLAR
|
Ağartıcı, apolar grup, mer/monomer/polimer, polar uç, yüzey aktif madde, hijyen, organik gıda, geri dönüşüm
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.4.1. Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.1.1. Temizlik maddelerinin özelliklerini açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Yapısal ayrıntılara girmeden sabun, deterjan ve çamaşır sodasının kirleri nasıl temizlediği belirtilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Kişisel temizlikte kullanılan temizlik maddelerinin (şampuan, diş macunu, katı sabun, sıvı sabun) fayda ve zararları vurgulanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Hijyen amacıyla kullanılan temizlik maddeleri (çamaşır suyu, kireç kaymağı, UV ile sterilizasyon) tanıtılır.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.1.2. Yaygın polimerlerin kullanım alanlarına örnekler verir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Polimerleşme olayı açıklanarak -mer, monomer ve polimer kavramları tanıtılır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Kauçuk, polietilen (PE), polietilen teraftalat (PET), polipropilen (PP), kevlar, polivinil klorür (PVC), politetraflor eten (TEFLON) ve polistirenin (PS) yapısal ayrıntılarına girilmeden başlıca kullanım alanlarına değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Polimerlerin farklı alanlarda kullanımlarına ilişkin olumlu ve olumsuz özellikleri vurgulanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. İçerisinde polimer malzeme kullanılan oyuncak ve tekstil ürünlerinin zararlarına değinilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.1.3. Polimer, kâğıt, cam ve metal malzemelerin geri dönüşümünün ülke ekonomisine katkısını açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
Polimerlerin kullanım alanı ve geri dönüşümü ile ilgili öğrencilerin kısa bir film çekmeleri sağlanır.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.1.4. Kozmetik malzemelerin içerebileceği zararlı kimyasalları açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
Kişisel bakım ve estetik amacıyla kullanılan parfüm, saç boyası, kalıcı dövme boyası ve jöle üzerinde durulur.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.1.5. İlaçların farklı formlarda kullanılmasının nedenlerini açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Piyasadaki farklı ilaç formlarının (hap, şurup, iğne, merhem) temel özelliklerine (enjekte edilir ilaçların osmotik basıncı; hapların koruyucu/dolgu bileşenleri; şurupların vücut tarafından kabul edilebilir tatta olması) değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Yanlış ve gereksiz ilaç kullanımının israf olduğu belirtilerek insan sağlığına, ülke ekonomisine ve çevreye verdiği zararlar açıklanır.
|
10.SINIF
|
KONU
|
10.4.2. Gıdalar
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.2.1. Hazır gıdaları seçerken ve tüketirken dikkat edilmesi gereken hususları açıklar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Hazır gıdaların doğal gıdalardan başlıca farklarına (koruyucular, renklendiriciler, emülsiyonlaştırıcılar, tatlandırıcılar, pastörizasyon, UHT sütün işlenmesi) değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Gıdaların en uygun saklama şartları açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Hazır gıda etiketlerindeki üretim ve son kullanım tarihlerinin önemi vurgulanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
ç. Koruyucular, renklendiriciler ve yapay tatlandırıcıların kullanılmasının sağlık üzerindeki etkilerine değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
d. Günlük tüketim maddelerindeki katkı maddesi içeriği ve katkı maddesi kodlarına ilişkin okuma parçası verilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.2.2. Yenilebilir yağ türlerini sınıflandırır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
a. Yağ türlerinden katı (tereyağı, margarin, palmiye) ve sıvı (zeytin yağı, ayçiçek yağı, balık yağı, kanola yağı, mısır özü yağı, fındık yağı) yağlara değinilir.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
b. Yağ endüstrisinde kullanılan sızma, rafine, riviera ve vinterize kavramları açıklanır.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
c. Yenilebilir yağların yanlış kullanımının sağlık üzerindeki etkilerine değinilir.
|
10.SINIF
|
KAZANIM
|
10.4.2.3. Atık yağların yönetimiyle ilgili proje tasarlar.
|
10.SINIF
|
ALT KAZANIM
|
Öğrencilerin atık yağların yönetimiyle ilgili yapılan çalışmalar ya da projeleri araştırmaları, bireysel ya da grup olarak konuyla ilgili özgün bir proje tasarlamaları sağlanır. Bilimsel araştırmalarda etik ilkelere uymanın gerekliliği hatırlatılır.
|
